حرکت و جابجایی بخشی از مواد دامنه در امتداد یک سطح گسیختگی مشخص را «لغزش» مینامیم. در لغزشهای دامنهای تغییر شکل از نوع «برش ساده» است. لغزش انواع مختلف داشته و در هر نوع مصالحی میتواند ایجاد شود. ویژگیهای توده متحرک و شکل سطح گسیختگی معمولا به عنوان عوامل طبقه بندی لغزشها بکار گرفته میشوند.
انواع لغزشهای دامنهای
لغزش انتقالی یا ساده
در لغزش انتقالی ، تودهای از مواد به روی یک سطح کم و بیش مسطوی به سمت پایین دامنه میلغزند. شرایط زمین شناسی و در راس آن وجود ناپیوستگیهای ساختی دارای جهتیابی مناسب ، از جمله عوامل ایجاد یک لغزش انتقالی است.
لغزش دایرهای یا چرخشی
لغزش دایرهای یا چرخشی عمدتا در دامنههای خاکی و خرده سنگی طبیعی و مصنوعی و به مقدار کمتر در دامنههایی که از سنگ خرد شده یا ضعیف و هوازده ساخته شدهاند، دیده می شود. در این حالت گسیختگی در راستای سطوحی منحنی و قاشقی شکل ، که حداکثر تنش برشی را تحمل می کنند، صورت میگیرد. برای ایجاد یک لغزش دایرهای معمولا نیاز به شرایط زمین شناسی ویژه و گسستگیهای ساختی نیست.
لغزش مسطوی در سنگ
این نوع لغزش انواع مختلفی دارد. از آن جمله است لغزش یک یا چند واحد سنگی در امتداد یک یا چند سطح مسطوی ، سر خوردن یک قطعه کوچک یا ورقهای از سنگ به روی دامنه ، لغزش توده عظیمی از سنگ و سرانجام لغزش گوهای در امتداد فصل مشترک دو صفحه متقاطع.
شرایط مناسب برای لغزش مسطوی
• سنگهای لایهلایه رسوبی که شیبشان به سمت خارج دامنه و مقدار آن مساوی یا کمتر از شیب دامنه است.
• گسلها ، درزها و فولیاسیونهایی که سطوح ضعیف ممتدی را ساخته و سطح دامنه را قطع میکنند.
• درزهای متقاطع که گسیختگیهای گوهای را میسازند.
• سنگ سخت و درزدار که سر خوردن قطعات سنگ را به همراه دارد.
• پوسته پوسته شدن در تودههای گرانیتی که سرخوردن ورقههایی از سنگ را باعث میشود.
لغزش چرخشی در سنگ
در این نوع لغزش تودهای قاشقی شکل از سنگ ، بر اثر لغزش در امتداد سطحی استوانهای ، گسیخته میشود. ایجاد ترکهایی در راس بخش ناپایدار و برآمدگیهایی در پاشنه آن نشانههای حرکات آغازیناند. پس از گسیختگی نیز معمولا پرتگاهی در بالای دامنه و به هم ریختگیهایی در پایین آن متساعد میشود. افزایش شیب دامنه ، هوازدگی و نیروهای آب نشستی از دلایل اصلی این نوع لغزشند.
لغزش چرخشی در سنگهای سخت یکپارچه دیده نمیشود. در مقابل درستیهای دریایی و دیگر سنگهای نرم ، همچنین در سنگهای رسوبی لایهلایه به شدت درزدار و دارای لایههای ضعیف ، فراوان ایجاد می شود. شیب طبیعی شیلهای دریایی متورم شونده و به شدت ترکدار ، کم و پایدارسازی آنها معمولا مشکل است. این نوع گسیختگیها معمولا پیشرونده و وسیع اند.
تعریف اصطلاحات ناپایداری شیب وزمین لغزش:
تعاریف متعددی باوجوه مشترک قابل توجه ویایکسان ازنظرمفهوم بامحدوده های کاربردی کم وبیش مشابه توسط مولفین ومحققین به کاربرده شده است.
ازجمله اصطلاحاتی که برای تشریح و توصیف این پدیده ذکرشده، می توان به اصطلاحات حرکت توده ای (Mass movement)، حرکت شیب(Slope movement) و زمین لغزش(Landside)اشاره نمود.ازبین موارد اصطلاح زمین لغزش، تخصصی تر، کاربردی تر و بیشترمورداستفاده قرارگرفته است.
حرکت های توده ای شامل همه حرکت هایی است که تحت تاثیروزن توده حادث می شود.مواردی که مستقیمابه وسیله عوامل منتقل کننده مانندیخ، آب یابادحمل می شوند، فرآیندانتقال توده(Mass transport) نامیده می شود.
ترزاقی(1950)دراین زمینه بیان می کند:
((همانطور که تنش تحمیل شده به توده به مقاومت برشی متوسط نزدیک می شودمیزان خزش(Creep) افزایش می یابد، تاجایی که عاقبت الامراشکالی ازشکستگی سریع به طورنسبی ظاهر می شوند، برای این حالت به طور زایشی (Generic) اصطلاح زمین لغزش (Landslide) به کاربرده شده است)) ]ب[.
درجایی دیگربیان گردیده :
اصطلاح زمین لغزش عبارت ازکلیه حرکات توده ای درشیب ها است وشامل افتان ها(Rock Falls) ، واژگونی ها(Topples) و سیلان های واریزه ای(Debris flows) نیز می شود.
دراین رابطه شارپ(Sharp,1938) می گوید:
((زمین لغزش عبارت از لغزش زمین درجهت شیب ویا سقوط یک توده سنگ ویا مخلوطی ازسنگ وخاک است)).
وارن(Varnes,1978) در کارهای اولیه اش از اصطلاح عام تری به عنوان ((حرکت شیبها)) (Slop movement) استفاده کرده است.
برای روشن شدن وسعت معانی اصطلاح زمین لغزش، کانس(Coates, 1977) نکات اصلی ومثبت موجود دربین تعاریف ارائه شده در 28مقاله رابه شرح زیرلیست کرده است:
1-زمین لغزش ها نشان دهنده یک رده ازپدیده ای هستندکه به طورکلی تحت عنوان حرکت توده ای(Mass movement) مطرح می شود.
2-وزن؛ نیروی اصلی ناپایداری شیب در پدیده موردبحث است.
3-حرکت توده گسیخته شده معمولا سریع می باشد.
4-حرکت توده ای می تواندشامل افتان(Falling)، لغزش(Sliding)، وسیلان(Flowing) باشد.
5-صفحه یا پهنه لغزش باصفحه گسل یکی نیست.
6-حرکت بایدروبه پایین به سمت خارج باشد.
7-موادجا به جا شده دارای مرزهای تعریف شده هستند.
8-مواد جا به جا شده ممکن است بخشی از ری گولیت(Regolith) و یا سنگ بستر را نیز در برگیرند.
9-پدیده ذوب وحرکت زمین یخ زده(
Frozen ground) معمولا استثنا می شود.
عوامل عمده موثر در وقوع زمین لغزش ها:
عوامل متعددی مانند، شرایط زمین شناسی، شرایط هیدرولوژی و هیدروژئولوژی، وضعیت توپوگرافی و مورفولوژی، آب و هوا و هوازدگی بر پایداری یک شیب تاثیرمی گذارند و می توانند باعث لغزش شوند. یک عامل منفرد به تنهایی بندرت می تواند علت زمین لغزش باشد.
عوامل ایجاد کننده حرکات توده ای یا زمین لغزش رای می توان به دو دسته عوامل بیرونی و درونی تقسیم بندی نمود. عوامل بیرونی عبارتند از از ان عواملی که باعث افزایش متوسط تنش برشی در طول سطوح گسیختگی بالقوه یا سطوح ضعف موجود در سنگ و خاک می گردند.
عوامل درونی عواملی هستند که باعث کاهش متوسط مقاومت برشی می شوند. علاوه بر این دو گروه عامل عمده، ممکن است یک گروه حدواسط با ترکیبی از هر دو نوع علت های درونی و بیرونی نیز وجود داشته باشند.1- تغییرات ساختاری
2- حرکات تکتونیکی
3- زلزله ولرزش
4- اثر باران و برف:
5- تأثیرات اثرات فصلی:
6- افت سریع سطح آب
7- تراوش از چشمه ها یا منابع صنعتی آب
8-تغییر در شیب دامنه
9- تغییر در ارتفاع سطوح شیبدار
10- تاثیر پوشش گیاهی
11- وزن توده:
12- تغییر کاربردی زمین:
14- شدت هوازدگی :
13- شرایط ژئوتکنیکی و لیتولوژیکی
Definitions
L
Flows
- material loses cohesion and moves down a slope as a fluid
- Viscous to fluid-like motion of debris
- Dry, wet, or frozen
- Slow creeping movements to the rapidly moving avalanches
با سلام
خواهشمندیم لینک ما را در سایت وزین خود قرار دهید.
جزوات آمادگی آزمون کارشناسی ارشد و دکتری زمین شناسی
با سپاس
www.zaminazmoon.com
با سلام و آرزوی توفیق
از زحمات شما بسیار سپاسگزارم
بی نهایت بی نهایت...
چون ایندکس نقشه های زمین شناسی بسیار مفید واقع شد.
پیروز باشید
ببخشید رو چه حساب بخش دانلود مقالات علمی فیلتره !!!!!!